Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία ως όζος θυρεοειδούς χαρακτηρίζεται μια μεμονωμένη ψηλαφητή διόγκωση του κατά τα άλλα φυσιολογικού θυρεοειδικού αδένα και είναι συνήθως καλοήθης. Οι όζοι διακρίνονται σε συμπαγείς, κυστικούς και μεικτούς δηλαδή με συμπαγή και κυστικά στοιχεία. Με την πάροδο της ηλικίας η συχνότητα παρουσίας θυρεοειδικών όζων αυξάνεται, είναι δε αρκετά συχνότεροι στις γυναίκες. Το ενδεχόμενο κακοήθειας είναι ένα ερώτημα που καλείται ο ενδοκρινολόγος να δώσει απάντηση.
Η διερεύνηση ενός όζου του θυρεοειδή αδένα από τη στιγμή που ανακαλυφθεί περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
Α) Ιστορικό Η ηλικία του ασθενή πρέπει να λαμβάνεται υπόψη αφού είναι γνωστό ότι οι θυρεοειδικοί όζοι που εμφανίζονται σε μικρές και μεγάλες ηλικίες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι κακοήθεις. Η εμφάνιση μονήρους όζου στους άνδρες έχει επίσης αυξημένη επίπτωση εμφάνισης κακοήθειας. Η γρήγορη ανάπτυξη του όζου και συμπτώματα τοπικής διήθησης αυξάνουν την πιθανότητα κακοήθειας. Η έκθεση σε εξωτερική ακτινοβολία του τραχήλου τέλος σχετίζεται με αυξημένη εμφάνιση κακοήθειας του θυρεοειδή.
Β) Κλινική εξέταση Όζοι 1,5 εκ μπορεί εύκολα να ανευρεθούν κατά την ψηλάφηση του θυρεοειδή εκτός εάν η κατασκευή του τραχήλου είναι τέτοια που δυσχεραίνει την κλινική εξέταση. Πρέπει να εκτιμηθεί εάν ο όζος είναι σκληρός, ομαλός, εάν συμφύεται με τους υποκείμενους η υπερκείμενους ιστούς, εάν είναι μονήρης ή εάν υπάρχουν και άλλοι όζοι. Ακόμα αναζητούνται ψηλαφητοί τραχηλικοί λεμφαδένες περιπτώσεις στις οποίες η κακοήθεια είναι αυξημένη.
Γ) Παρακλινικές εξετάσεις Ο παρακλινικός έλεγχος περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των ορμονών το υπερηχογράφημα, το σπινθηρογράφημα και την βιοψία με λεπτή βελόνα (FNA). 1. Με τον ορμονολογικό έλεγχο που γίνεται κυρίως με τον προσδιορισμό της TSH και με την μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών εκτιμάται η λειτουργία του θυρεοειδή. 2. Το υψηλής ευκρίνειας υπερηχογράφημα έχει την ικανότητα να μετρά τον όγκο του αδένα, τον αριθμό και το μέγεθος των όζων που υπάρχουν. Οι περισσότεροι όζοι με κακοήθεια είναι συμπαγείς, ακανόνιστοι, υποηχογενείς, μπορεί να έχουν στικτές αποτιτανώσεις μέσα στον όζο ή να παρουσιάζουν περιφερική και εσωτερική αγγείωση. 3. Το σπινθηρογράφημα πλέον χρησιμοποιείται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις γιατί δεν μπορεί να διαχωρίσει αν ο όζος είναι καλοήθης ή όχι. Οι όζοι κατά την απεικόνιση μπορεί να χαρακτηριστούν ως θερμοί ή ψυχροί. Οι τελευταίοι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα κακοήθειας. 4. Η βιοψία με λεπτή βελόνα (FNA) έχει γίνει μια πολύ βασική εξέταση στη διερεύνηση ασθενών με όζο γιατί είναι ασφαλής, ανώδυνη και μας κατευθύνει ποιοι ασθενείς είναι απαραίτητο να χειρουργηθούν. Η ακρίβεια της μεθόδου ξεπερνά το 90 % και εξαρτάται από την εμπειρία του γιατρού που κάνει την βιοψία και την ικανότητα του κυτταρολόγου να αξιολογεί τα ευρήματα που υπάρχουν. Θετικά για κακοήθεια κυτταρολογικά αποτελέσματα έχουμε στο 5-10% των περιπτώσεων. Η πιο συχνή κακοήθης διάγνωση είναι του θηλώδους καρκινώματος.
Η διερεύνηση ενός όζου του θυρεοειδή αδένα από τη στιγμή που ανακαλυφθεί περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
Α) Ιστορικό Η ηλικία του ασθενή πρέπει να λαμβάνεται υπόψη αφού είναι γνωστό ότι οι θυρεοειδικοί όζοι που εμφανίζονται σε μικρές και μεγάλες ηλικίες έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι κακοήθεις. Η εμφάνιση μονήρους όζου στους άνδρες έχει επίσης αυξημένη επίπτωση εμφάνισης κακοήθειας. Η γρήγορη ανάπτυξη του όζου και συμπτώματα τοπικής διήθησης αυξάνουν την πιθανότητα κακοήθειας. Η έκθεση σε εξωτερική ακτινοβολία του τραχήλου τέλος σχετίζεται με αυξημένη εμφάνιση κακοήθειας του θυρεοειδή.
Β) Κλινική εξέταση Όζοι 1,5 εκ μπορεί εύκολα να ανευρεθούν κατά την ψηλάφηση του θυρεοειδή εκτός εάν η κατασκευή του τραχήλου είναι τέτοια που δυσχεραίνει την κλινική εξέταση. Πρέπει να εκτιμηθεί εάν ο όζος είναι σκληρός, ομαλός, εάν συμφύεται με τους υποκείμενους η υπερκείμενους ιστούς, εάν είναι μονήρης ή εάν υπάρχουν και άλλοι όζοι. Ακόμα αναζητούνται ψηλαφητοί τραχηλικοί λεμφαδένες περιπτώσεις στις οποίες η κακοήθεια είναι αυξημένη.
Γ) Παρακλινικές εξετάσεις Ο παρακλινικός έλεγχος περιλαμβάνει τον προσδιορισμό των ορμονών το υπερηχογράφημα, το σπινθηρογράφημα και την βιοψία με λεπτή βελόνα (FNA). 1. Με τον ορμονολογικό έλεγχο που γίνεται κυρίως με τον προσδιορισμό της TSH και με την μέτρηση των θυρεοειδικών ορμονών εκτιμάται η λειτουργία του θυρεοειδή. 2. Το υψηλής ευκρίνειας υπερηχογράφημα έχει την ικανότητα να μετρά τον όγκο του αδένα, τον αριθμό και το μέγεθος των όζων που υπάρχουν. Οι περισσότεροι όζοι με κακοήθεια είναι συμπαγείς, ακανόνιστοι, υποηχογενείς, μπορεί να έχουν στικτές αποτιτανώσεις μέσα στον όζο ή να παρουσιάζουν περιφερική και εσωτερική αγγείωση. 3. Το σπινθηρογράφημα πλέον χρησιμοποιείται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις γιατί δεν μπορεί να διαχωρίσει αν ο όζος είναι καλοήθης ή όχι. Οι όζοι κατά την απεικόνιση μπορεί να χαρακτηριστούν ως θερμοί ή ψυχροί. Οι τελευταίοι έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα κακοήθειας. 4. Η βιοψία με λεπτή βελόνα (FNA) έχει γίνει μια πολύ βασική εξέταση στη διερεύνηση ασθενών με όζο γιατί είναι ασφαλής, ανώδυνη και μας κατευθύνει ποιοι ασθενείς είναι απαραίτητο να χειρουργηθούν. Η ακρίβεια της μεθόδου ξεπερνά το 90 % και εξαρτάται από την εμπειρία του γιατρού που κάνει την βιοψία και την ικανότητα του κυτταρολόγου να αξιολογεί τα ευρήματα που υπάρχουν. Θετικά για κακοήθεια κυτταρολογικά αποτελέσματα έχουμε στο 5-10% των περιπτώσεων. Η πιο συχνή κακοήθης διάγνωση είναι του θηλώδους καρκινώματος.